تبیین نیازهای سلامت معنوی در سالمندان: یک مطالعۀ کیفی در ایران

سلامت معنوی، نقش مهمی در سازگاری افراد با تنش ­های سالمندی دارد. سالمندانی که در جایگاه بیماری یا مرگ هستند، خواه ناخواه در معرض خطر بالای تجربۀ بحران معنوی قرار دارند. پژوهش حاضر، با هدف تبیین نیازهای سلامت معنوی در سالمندان شهر اصفهان انجام شد.
روش­ کار: پژوهش حاضر، با طراحی کیفی تحلیل محتوای مرسوم و استفاده از نمونه­ گیری هدفمند، با حداکثر تنوع و به مدت یک ماه در مراکز مختلف خدمات جامع سلامت­ های شهر اصفهان، در سال 1403 انجام شد. داده­ ها از طریق مصاحبۀ نیمه­­ ساختاریافته، با 10 فرد سالمند به دست آمد. تمام مصاحبه­ ها ضبط و کلمه به کلمه تایپ و سپس به روش تحلیل درون­مایه و با استفاده از نرم ­افزار maxqda نسخۀ 11 تحلیل شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها، از رویکرد تحلیل محتوای قراردادی با روش گرانهایم و لوندمن استفاده گردید؛ آن­گونه ­که پس از چندین بار مطالعه، تم ­ها یا درونمایه ­ها به عنوان کوچک­ترین واحدهای معنا­دار، استخراج، کدبندی و طبقه ­بندی شدند. در پژوهش حاضر، صحت یافته­ های کیفی بر اساس ملاک ­های اعتماد، اعتبار، تأیید و انتقال­ پذیری، مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ­ها: از کدبندی و طبقه ­بندی داده ­ها، پنج تم اصلی برای تبیین نیازهای سلامت معنوی سالمندان، به دست آمد که شامل: 1. نیاز به احساس رضایت از زندگی؛ 2. نیاز به احساس معنادار بودن و هدفمندی زندگی؛ 3. نیاز به ارتباط؛ 4. عوامل تسهیل کنندۀ سلامت معنوی؛ 5. عوامل بازدارندۀ سلامت معنوی.
نتیجه­ گیری: سلامت معنوی در سالمندان، از ابعاد مهم سلامتی است که براساس یافته ­های ذکر شده، عوامل متفاوتی می ­توانند، بر سلامت معنوی سالمندان تأثیرگذار باشند؛ چنانچه این موضوع باید در برنامه ­های مرتبط با سلامت سالمندان، مورد توجه ویژه قرار گیرد تا بتوان عملکرد مناسبی در مسیر ایجاد و ارتقای سلامتی این گروه مهم و حساس در جامعه داشت.